Poruka

Prof. dr. Muharema Avdispahića, dr. h. c., rektora Univerziteta u Sarajevu, promoviranim diplomantima i magistrantima

Dragi diplomanti i diplomantkinje, magistranti i magistrantkinje generacije 2015,

čestitam vam uspješno okončane studije na najstarijem i najprestiţnijem univerzitetu u Bosni i Hercegovini! S vama i vašim bliţnjim dijelimo radost i ushićenje ovog trenutka. Neki od vas kreću da grade svoje profesionalne karijere, neki nastavljaju akademsko obrazovanje na višim ciklusima. I za jedne i za druge ovo jest prekretnica u individualnim ţivotima. U takvim trenucima znamo sebi iznova postaviti pitanja koja su nam se činila jednostavnim, odgovori na njih poznati ili podrazumijevajući.

Pitanja poput: Čemu univerzitet i univerzitetsko obrazovanje? Šta je njegov osnovni smisao? Okruţenje preteţno vidi jedan tip zadataka, iskazuje i ispostavlja tome primjerene zahtjeve i očekivanja, pripadnici akademske zajednice – oni koji su vas poučavali – ističu potrebu za sasvim drugačijim naglaskom, vi – posjedujući polet i energiju mladosti, polaţete pravo na oboje.

Svjetska univerzitetska tradicija govori da je univerzitet tu da pruţa upravo ono što je i u vakufnami zapisano: raskrivati zastore sa istine, spajati grane i korijene znanosti, vladati znanostima racionalnim i tradicionalnim, izučavati sve ono što vrijeme bude zahtijevalo.

Prevelika adaptiranost na jedne prilike je smrtna opasnost kad se prilike promijene i svojim višestoljetnim djelovanjem univerziteti su potvrdili mudrost svijesti o tome.
Vaše je da oblikujete budućnost ovog društva i drţave. Budite slobodni ljudi slobodne zajednice drţavljana Bosne i Hercegovine.

Šta danas znači pripadati evropskom akademskom prostoru? Savremeni evropski prostor visokog obrazovanja baštini tri tradicije: – anglosaksonsku – koju karakteriše institucionalna autonomija, profesionalna kolegijalnost, naglasak na obrazovanje ličnosti (Ušli ste na Univerzitet kao devetnaestogodišnjaci/devetnaestogodišnjakinje. Iz njega izlazite kao zreli i odgovorni građani i građanke.); – humboltovsku – koja primat daje naučnom istraţivanju i potcrtava autonomiju profesora, slobode poučavanja i učenja nastavnika i studenata (Lehrfreiheit und Lernfreiheit), uzdignute na nivo ustavnog principa; – napoleonovsku – s obrazovanjem profesionalne elite kao temeljnim ciljem (grand ecoles).

Nesumnjiva je i prisutnost utjecaja američkog modela univerziteta, uz temeljnu razliku da je evropsko stanovište da visoko obrazovanje mora zadrţati osobinu javnog dobra, povezanog s javnom odgovornošću političkih struktura.
Na šta se to misli kad se govori o promjeni paradigme, o ishodima učenja, o studentu u središtu procesa? Vjerovatno najpoznatiji naučnik 20. stoljeća, tvorac teorije, i eksperimentalno potvrĎene, koja je uzdrmala dotadašnje postavke o apsolutnosti prostora i
vremena u njihovoj razdvojenosti, Albert Einstein, isticao je da obrazovanje nije učenje činjenica nego vjeţbanje uma da misli. „Nikad ne poučavam studente. Samo stvaram uslove pod kojim oni uče.“ Jasno je da svi mi, i nastavnici i studenti, još mnogo napora trebamo uloţiti da tako postavljeni cilj pounutrimo, da nastavni proces u ozbiljnoj mjeri poprimi takve obrise.

Znanje kao znanje činjenica je dijete prošlosti. Riječ je o vašoj kreativnosti, o vašoj sposobnosti promišljanja, prosuĎivanja, formuliranja pravih pitanja, otkrivanja i pronalaţenja odgovora i rješenja pri sučeljavanju s novim i nedovoljno poznatim ili u samom stvaranju novog.
Dokle smo stigli u ostvarivanju prve dimenzije Bolonjskog procesa: provođenju trocikličnog modela studija, od časa kada je 2005. godine Univerzitet kao cjelina pristupio ovom procesu? Od vas 6369 kandidata i kandidatkinja kojim će danas biti uručene diplome, 5266 vas je zvanje steklo unutar I i II ciklusa, odnosno integriranog studija. U 2015. godini ćemo ukupno promovirati 80 doktora nauka, od kojih je 18 taj najviši stepen postiglo kroz strukturirani doktorski studij trećeg ciklusa.

Vi, koji danas nakon tri godine dobijate diplome bachelora: u času kad ste započinjali studij, upravo smo otvorili drugo poglavlje – univerzitetu primjerenog modela upravljanja. Donošenjem Statuta, kao najvišeg autonomnog akta, otvorene su mogućnosti za aktivno učešće studenata u svim procesima koji oblikuju rad i razvoj Univerziteta. Predstavnici Studentskog parlamenta su učestvovali u izradi Statuta kojim je ostvarena zastupljenost studenata u svim strukturama upravljanja i odlučivanja – kroz Senat, Upravni odbor i Rektorat te vijeća fakulteta i akademija. Sva stručna i savjetodavna tijela Senata Statutom uključuju predviĎenog studenta člana.
Sada kad vam se uručuju diplome, na sredini smo puta u stvaranju pretpostavki vezanih za treći domen i najveći izazov s kojim se Univerzitet u ovom času suočava – uspostavu novog modela finansiranja.

Univerzitet u Sarajevu je javni univerzitet čije djelovanje osnivač sufinansira sa 55–60% sredstava neophodnih za rad. To je kompleksan sistem s 2572 zaposlenih u stalnom radnom odnosu i 734 dopunskih saradnika. Svaki treći uposlenik je doktor nauka. Institucija smo bez premca po ukupnom razvojnom potencijalu kojim raspolaţemo. Činjenice da je opterećenje nastavnika i saradnika 50% iznad norme propisane standardima i normativima, da je prosječna plaća neprimjerena kvalifikacionoj strukturi, a da u postojećim društvenoekonomskim uslovima zbirno poslujemo pozitivno, ukazuju s kolikom odgovornošću Univerzitet u Sarajevu kao cjelina pristupa ispunjenju svojih obaveza.

Naša je općedruštvena stvarnost da, prema uporednim podacima s prosjekom EU, i ovako kako ţivimo, zaduţujući dolazeće generacije, ţivimo osam puta bolje nego što izdvajamo u nauku i tehnologiju, za istraţivanje i razvoj. Tim veću paţnju zavrjeĎuju dostignuća naših istraţivača koji su relevantnošću svog stvaralaštva postigli da citiranost u najprestiţnijim bazama biljeţi stalan uzlazni trend. Godišnje, istraţivači s Univerziteta u Sarajevu autori su 45% naučnih članaka iz Bosne i Hercegovine referiranih u Web of Science odnosno 46% u bazi SCOPUS.
Ono što činimo – program rada koji ostvarujemo, napori koje kao zajednica istraţivača ulaţemo, promjene kojim teţimo – činimo to da bi Univerzitet u Sarajevu bio ono što treba
biti, ponio društvenu odgovornost koju treba nositi na način na koji to čine vodeći univerziteti u društvima razvijene demokratije.

Ponavljam poziv: budite slobodni ljudi slobodne zajednice drţavljana Bosne i Hercegovine. Slobodna drţava je ona koja je sposobna djelovati prema vlastitoj volji, slijedeći ciljeve koje je sama odabrala. Doprinos izgradnji i očuvanju takve drţave i takvog društva, svjesno sluţenje općem dobru temeljni je preduslov naše slobode kao individua, bez kog se naše pojedinačne slobode lako pokaţu iluzornim. Jedno od odreĎujućih značenja koruptivnosti odnosi se na sklonost ka zanemarivanju općeg dobra čim se to dobro sa svojim zahtjevima naĎe na putu ostvarenja onog što nam se u tom času čini našim neposrednim interesom. Korupcija je nesposobnost ili nevoljkost da se shvati da naša sloboda i ostvarenje naših svrha zavisi od naše spremnosti da u svom djelovanju poštujemo zahtjeve općeg dobra. Uz diplomu koja potvrĎuje vašu dostignutu osposobljenost u odabranoj struci, dobit ćete i iskaznicu alumnusa/alumnae Univerziteta u Sarajevu generacije 2015. godine. Kao alumni budite i ostanite prijatelji Univerziteta, zainteresovani za njegov razvoj i napredak i spremni i sami tome doprinijeti. Kako bude dalje rastao ugled Univerziteta u Sarajevu, dalje će rasti i vrijednost diplome koju ste stekli na ovom univerzitetu.

Želim vam sreću i svako dobro u vašem radu, vašem privatnom i javnom ţivotu.

Hvala!

Rektor

Prof. dr. Muharem Avdispahić, dr. h. c.